Regulamin Liturgicznej Służby Ołtarza
Czyli rzecz o zasadach funkcjonowania Służby Liturgicznej Ołtarza w Diecezji Siedleckiej
Wprowadzenie
- Ministrantem lub lektorem w diecezji siedleckiej jest chłopiec, który dobrowolnie i bezinteresownie oddaje się na służbę Panu Bogu. Chce on właściwie przeżywać liturgię, w której uczestniczy. Stara się o jej piękno i dba o nieustanny rozwój swojej wiary.
- Ministrant ma świadomość tego, jak ważne zadanie pełni w Kościele i zgromadzeniu liturgicznym oraz dokłada wszelkich starań, by właściwie wypełniać swoje obowiązki.
- Członek Liturgicznej Służby Ołtarza (LSO) daje świadectwo swojej wiary i zachowuje właściwie nie tylko wtedy, gdy aktualnie pełni swoją służbę, ale również w domu, szkole, na boisku, itd.
- Patronami wspólnoty ministranckiej są:
Św. Tarsycjusz (III w. Włochy), - Św. Stanisław Kostka (XVI w. Polska),
- Św. Alojzy Gonzaga (XVI w. Włochy),
- Św. Jan Bechmans (XVII w Belgia) oraz
- Św. Dominik Savio, (XIXw. Włochy).
- Patronami wspólnoty ministranckiej są:
- Hymn wspólnoty ministranckiej to pieśń Króluj nam Chryste.
- LSO jest zbudowana hierarchicznie. Przyjmujemy, zgodnie z programem formacji oazowej następujące stopnie:
- kandydat (od klasy III SP)
- ministrant młodszy (od klasy IV SP)
- choralista (od klasy V SP)
- ministrant światła (od klasy VI SP)
- ministrant księgi (od klasy VII SP)
- ministrant ołtarza (od klasy VIII SP)
- lektor po formacji ministranckiej (Liceum/Technikum/Szkoła Zawodowa)
- lektor (osoby po 18 roku życia)
- ceremoniarz, kantor, psałterzysta
- animator liturgiczny
Kandydaci na ministrantów
W bieżącym roku formacyjnym 2021/22 szczególną troską pragniemy objąć ponownie kandydatów na ministrantów oraz ministrantów młodszych. W kolejnych latach będziemy przechodzić do kolejnych stopni formacyjnych. Oczywiście tam, gdzie jest większa grupa ministrantów ks. opiekun może podzielić na mniejsze grupy według schematu zamieszczonego wyżej.
Służbę ministrancką można rozpocząć wraz z bezpośrednim przygotowaniem do I Komunii św. Jest to zatem klasa III SP. W wyjątkowych sytuacjach można zezwolić na udział w służbie chłopcom z klasy II SP, po indywidualnym rozpatrzeniu. Pragnienie dołączenia do grona kandydatów na ministrantów można wyrazić w dowolnym momencie roku. Zalecamy, aby uczynić to najpóźniej w październiku, aby w danym roku mogła powstać nowa grupa kandydatów, podlegająca formacji ministranckiej na tym stopniu.
- Do grona kandydatów i ministrantów przyjmuje ks. Proboszcz na prośbę ks. Opiekuna ministrantów podczas obrzędu przyjęcia do grona kandydatów.
- Znakiem przyjęcia do grona ministrantów jest możliwość noszenia niebieskiej szarfy nałożonej z lewego ramienia na prawy bok.
- Staż kandydacki trwa około roku. Może zostać wydłużony bądź skrócony w zależności od okoliczności, jednak nie może trwać krócej niż 9 miesięcy.
- W okresie kandydackim chłopiec jest zobowiązany do służby na wyznaczonych Mszach, uczestnictwa w zbiórkach, obserwowania służby starszych kolegów, zdobywania wiedzy i umiejętności liturgicznych oraz przeżywania swojej wiary w sposób coraz bardziej dojrzały.
- Kandydaci na ministrantów zajmują miejsca w prezbiterium tak, by dobrze widzieć ołtarz, to co się dzieje przy ołtarzu. Nie powinni brać czynnego udziału w służbie liturgicznej, co najwyżej może to być pomoc przy lavabo (tzw. ręczniczek).
- Na zbiórce kandydatów należy przećwiczyć dokładnie funkcje wykonywane przez ministranta młodszego. Przed uzyskaniem stopnia ministranta młodszego należy wykazać się określoną wiedzą i przygotowaniem, podczas tzw. weryfikacji.
Na stronie internetowej będą sukcesywnie zamieszczane materiały pomocne w formacji kandydatów.
Strój ministrancki
Chcemy, aby w miarę możliwości w diecezji siedleckiej ministranci mieli podobne stroje liturgiczne. To ważny znak jedności rodziny ministranckiej w diecezji. W dalszym ciągu zachęcamy, aby ministranci i lektorzy zakładali odświętne ubrania (czarne długie spodnie i buty, koszulę z kołnierzem) zgodnie z zawołaniem modlitwy - "do świętej przystępuję służby". Unikamy strojów sportowych jak dresy czy bluzy z kapturem. Wszystko oczywiście uzależnione jest od lokalnych warunków, ale warto mieć te zalecenia na względzie. Nie mniej w sposób kategoryczny należy zakazać noszenia krótkich spodenek pod komżą czy albą, choćby było gorąco. To wynika z zasad elementarnej kultury.
Zgodnie z zasadami formacji oazowej oraz wytycznych Dyrektorium Duszpasterskiego Służby Liturgicznej do każdej grupy proponujemy następujący strój:
- kandydat przed przyjęciem - uczestniczy w prezbiterium bez stroju liturgicznego
- kandydat po przyjęciu - niebieska szarfa o szerokości ok. 8 cm zakładana z lewego ramienia na prawy bok
- ministrant młodszy - biała komża
- choralista - biała komża i czerwona pelerynka ze złotym wykończeniem
- ministrant światła - czerwona sutanka, biała komża i czerwony pasek
- ministrant księgi - czerwona sutanka, biała komża i fioletowy pasek
- ministrant ołtarza - czerwona sutanka, biała komża i zielony pasek
- lektor po formacji ministranckiej – biała alba i krzyż lektorski
- lektor po kursie lektorskim - strój odświętny, tzw. świecki
- ceremoniarz i animator liturgiczny - biała alba i krzyż ceremoniarza
Wskazania dotyczące posługi liturgicznej
Kandydat, ministrant i lektor zobowiązany jest do pełnienia służby w wyznaczonym czasie, a także do uczestnictwa w zbiórkach, spotkaniach i próbach asysty liturgicznej.
Dyżur tygodniowy jest ustalany przez ks. Opiekuna w porozumieniu z rodzicami wg możliwości ministrantów. Każdy ministrant powinien uczestniczyć przynajmniej raz w tygodniu na swoim dyżurze w dzień powszedni oraz w niedzielę. Służba w niedziele i święta nakazane odbywa się wg grafiku grup, na które ministranci są dzieleni przez ks. Opiekuna.
Ministrant, który nie może być obecny na swoim dyżurze, powinien postarać się o zastępstwo. Nieobecność na dyżurze powinna być usprawiedliwiona przez rodzica lub opiekuna prawnego.
Członkowie LSO przychodzą do kościoła ok. 15 min. przed służbą. Należy zachęcać, aby kilka minut trwali przed Najświętszym Sakramentem. W zakrystii obowiązuje cisza oraz skupienie. Niedopuszczalne są głośne rozmowy i śmiechy.
Ministrant przy ołtarzu zachowuje się w sposób godny miejsca i tajemnicy, w której bierze udział. Jego postawa jest wyrazem jego wewnętrznego nastawienia – ma złożone ręce, aktywnie uczestniczy w śpiewie i modlitwie. Ministrant, który służy przy ołtarzu, powinien być w stanie łaski uświęcającej, co umożliwia mu przyjęcie Komunii Świętej.
Obecność na dyżurach podlega systemowi punktacji. Sposób punktowania i weryfikacji punktów oraz nagradzania należy do ks. Opiekuna.
Wskazania dotyczące formacji ministranckiej
Przyjmujemy w naszej diecezji sprawdzony program formacji Duszpasterstwa Służby Liturgicznej, według wytycznych ks. Franciszka Blachnickiego, założyciela Ruchu Światło Życie. Program ten został uzupełniony o wytyczne zawarte w aktualnym Dyrektorium Duszpasterstwa Służby Liturgicznej. ukończeniem. Wkrótce zostanie opublikowany w odpowiedniej zakładce na stronie.
Program ten opiera się na spotkaniach w grupach ministranckich, podzielonych według stopni. Oczywiście, tam gdzie nie ma wielu ministrantów można zacząć od jednego albo dwóch stopni - kandydat i ministrant młodszy. Ważne jest, aby chłopcy widzieli możliwość promocji, to także sposób w pracy, polegający na wyznaczaniu zadań do realizacji chłopcom, którzy garną się do służby ministranckiej.
Rozumiejąc wielość obowiązków na parafii, zwłaszcza tam, gdzie jest tylko proboszcz chcemy – jako centralna służba liturgiczna – pomagać w formacji.
Konspekty do formacji w grupach dla kandydatów będą dostarczane w formie plików pdf na diecezjalnej stronie duszpasterstwa służby liturgicznej w zakładce "formacja”. Będą również konspekty do przepracowania dostępne bezpośrednio ze strony (online). To pomoc w sytuacjach, gdy niemożliwe będzie prowadzenie regularnych zbiórek ministranckich. W kolejnych latach będą opracowane konspekty dla dalszych stopni.
Spotkania w małych grupach są realizowane na tzw. zbiórkach ministranckich. Mogą je prowadzić animatorzy liturgiczni, którzy ukończyli kurs w tym względzie, jak również ceremoniarze bądź inne osoby, najlepiej dorosłe (np. formujące się w Domowym Kościele, Drodze Neokatechumenalnej, liderzy Kół Różańcowych) według rozeznania ks. Opiekuna.
Formacja ma za zadanie ukształtować człowieka, który nie tylko zna Boże przykazania i naukę moralną Kościoła, ale także według nich układa swoje życie.
Trzy filary formacji duchowej stanowią: codzienna osobista modlitwa, regularna spowiedź oraz pełne uczestnictwo w Eucharystii. Nadto ministrant chętnie czyta Pismo Święte i sumiennie uczestniczy w katechezie szkolnej.
W diecezji siedleckiej formacja odbywa się poprzez: cotygodniowe zbiórki, pielgrzymki diecezjalne, dekanalne dni skupienia, rekolekcje powołaniowe, kursy liturgiczne, sympozja i kongresy ministranckie, a także olimpiady i konkursy liturgiczne.
Osobnymi wydarzeniami są Koczowisko i Liga Ministrancka. Diecezjalny Duszpasterz Służby Liturgicznej może delegować kapłanów lub osoby świeckie do koordynacji tych zadań. Sposoby rejestracji w koczowisku i Lidze są podane na stronie diecezjalnej w odpowiedniej zakładce.
Wskazania dotyczące formacji lektorskiej
W Diecezji siedleckiej przyjmujemy dwa poziomy formacji lektorskiej:
- formacja do posługi lektora (po ukończeniu stopni formacji ministranckiej)
- formacja do połsugi lektora od 18 roku życia, bez wymaganej formacji ministranckiej, po kursie lektorskim). W obu przypadkach poprzedzona Szkołą Lektora zakończoną uroczystym upoważnieniem do pełnienia posługi lektora przez Biskupa Diecezjalnego.
Kandydatem na lektora zostaje ministrant po ukończeniu 15 lat, docelowo będąc ustanowionym ministrantem ołtarza (zasadniczo po VIII klasie SP), który wyraża chęć dalszej formacji w służbie liturgicznej. Po włączeniu do grona kandydatów należy przejść dekanalny kurs liturgiczny dla lektorów. W sytuacji, kiedy kandydat ma ukończone 15 lat (klasa VIII SP), a nie przechodził stopni formacji ministranckiej wymagane jest, aby pełnił posługę ministrancką przynajmniej 3 lata i uczestniczył w zbiórkach formacyjnych.
Organizację Szkoły Lektora powierza się dekanalnym referentom ds. liturgii, we współpracy z innymi dekanatami (gdy jest potrzeba łączenia dekanatów ze względu na frekwencję). Zgłoszenia na kurs liturgiczny dokonuje ks. Opiekun do centrum poprzez formularz zamieszczony na stronie. Duszpasterstwo centralne udostępnia materiały i koordynuje wszelkie spotkania we współpracy z Dziekanami, Proboszczami oraz referentami liturgicznymi. Na zakończenie kursu liturgicznego Biskup Siedlecki Kazimierz Gurda dokona obrzędu upoważnienia do posługi lektora w katedrze siedleckiej.
Po ukończeniu kursu liturgicznego lektor uczestniczy w formacji lektorskiej według wskazań Dyrektorium. Materiały formacyjne będą dostępne na stronie diecezjalnej w zakładce formacja dla lektorów.
Kandydaci na lektorów nie uczestniczących wcześniej w formacji ministranckiej zgłaszają się do ks. Proboszcza. Powinny to być osoby ukształtowane duchowo, stabilne emocjonalnie i odpowiedzialne. Po włączeniu ich do grona lektorów stałych należy umożliwić im jak najszybciej udział w rejonowym kursie liturgicznym. Kursy te są organizowane cyklicznie w rejonach raz na 5 lat przez Referat Liturgiczny. Zgłoszenia na kurs liturgiczny dokonuje ks. Proboszcz (ew. opiekun kręgu liturgicznego w parafii) poprzez stronę diecezjalną. Koordynacją działań zajmuje się Referat Liturgiczny.
Po ukończeniu Diecezjalnej Szkoły Lektora (czyli kursu liturgicznego) formacja stała odbywa się poprzez regularny udział w spotkaniach kręgu liturgicznego. Sposób pracy kręgu liturgicznego jest podany w odpowiedniej zakładce na stronie diecezjalnej służby liturgicznej.
Analogicznie do kursów liturgicznych odbywają się kursy na ceremoniarza i animatora liturgicznego (organizowane przemiennie raz na 2 lata przez Referat Liturgiczny) w zakresie całej diecezji. Zadaniem ceremoniarzy i animatorów liturgicznych jest wydatna troska o liturgię w parafii i pomoc księżom przy formacji LSO.
Wskazania dotyczące formacji zespołów muzycznych
Pożądaną i godną pochwały jest organizacja scholii dziecięcej lub młodzieżowej w parafii. Jeśli takowa funkcjonuje w parafii powinna mieć wyznaczonego ks. Opiekuna. Ks. Opiekun troszczy się o formację liturgiczną, właściwy zgodny z Instrukcją o muzyce kościelnej dobór pieśni. Prowadzi w czasie spotkań formację liturgiczną poprzez odpowiednią katechezę.
Troskę o kunszt muzyczny należy powierzać osobom z doświadczeniem muzycznym. Najlepiej, gdy zajmuje się tym organista lub ktoś wykształcony w tym zakresie.
Formacja stała jest oparta o Dyrektorium Duszpasterstwa Służby Liturgicznej, a jej główne zagadnienia zostały przedstawione w odpowiedniej zakładce na stronie diecezjalnej LSO.
Co jakiś czas osoby odpowiedzialne za muzykę liturgiczną w diecezji będą organizować odpowiednie kursy dla kantorów, prowadzących schole w parafiach. O terminach będziemy informować na stronie diecezjalnej LSO.
Co planujemy jako Diecezjalne Duszpasterstwo w tym roku?
- Rekolekcje powołaniowe
- 04-06.02.2022 – tura zimowa
- 24-26.06.2022 – tura letnia
- Szkoła Lektora 18.10.2021-13.03.2022
- Kongres ministrancki (07.05.2022)
- XV Koczowisko ministranckie (25.06.2022)
Podsumowanie
Zapraszamy na diecezjalną stronę www.ddsl.siedlce.pl , gdzie na bieżąco są podawane wszystkie informacje o wydarzeniach centralnych.
Działa również profil na Facebook oraz kanał YouTube. Dostęp do tych mediów bezpośrednio ze strony.
Księża opiekunowie będą informowani na bieżąco poprzez SMS, dzięki powstałej wcześniej bazy danych duszpasterstwa parafialnego.
Ks. Tomasz Koprianiuk
Diecezjalne Duszpasterstwo Służby Liturgicznej